Novel

NOVEL

Novel yaiku cerita perjalanan uripe pawongan kang awujud prosa/gancaran.Novel kuwi asiling kasusastran Jawa modern.Kadang uga dijupuk saka cerbung kang wis dikumpulake dadi siji banjur dicithak dadi buku. Tuladhane yaiku novel “Sumpahmu Sumpahku” dening Naniek kababar dening Yayasan Djaja Baja taun 1993. Novel kang ora saka cerbung umpamane “Serat Riyanta” kang laris temenan lan ngedap-edabi ing taun 1920-an. Temane babagan kawin adat. Jaman biyen yen jejodhoan iku manut wong tuwa. Nah, R.M Riyanto dijodhohake dening ibune R.A Natasewaya, kajodhohake karo wanita sing jenenge ora dikandhakake. Mula banjur ngumbara, dadi pekathik tukang ngopeni jaran.Kamangka R.M Riyanto iku priyayi luhur.Ing pangumbaran kuwi ketemu jodhone dhewe (or manut ibune).Garwane yaiku R.A Srini, putrine Kyai Adipati Pramayoga (biyene kancane Pangeran Natasewaya). Akhire konangan,menawa pranyata kang bakal dijodhohake karo R.M Riyanto iku ya R.A Srini. Sarwa kebeneren pancen.

Novel minangka karangan imajinatif kang nyritakake kanthi utuh masalahe pawongan utawa tokohe.

Novel minangka sawijining karya fiksiprosa kang ditulis kanthi naratif; biasane awujud cerita.Penulis novel diwasthaninovelis.Tembung novel asale sakabahasa Italia novella kang tegese "sebuah kisah atau sepotong berita".

Novel luwih dawa (udakara 40.000 wanda) lan luwih kompleks saka cerpen, lan ora diwatesi keterbatasan struktural dan metrikal sandiwara utawa sajak. Umume novel nyeritaake tokoh-tokoh lan kelakuane ing  padinan, kanthi nitikberatake ing sisi-sisi kang aneh saka naratif kasebut.

Ing  bahasa Indonesia novel bedha karo roman. Roman alur ceritane luwih kompleks lan jumlah pemeran utawa tokoh ceritane uga luwih akeh. Novel dumadi saka unsur intrinsik lan ekstrinsik

A.    Unsur intrinsik, antarane yaiku

a.       Tema yaiku saripatine kang diandharake utawa kang dicritakake

b.      Paraga utawa tokoh yaiku wong kang maragani crita

Paraga ana telu werna yaiku :

§  Paraga utama uatawa protagonist

§  Paraga mungsuh utawa antagonis

§  Paraga tambahan uatawa tritagonis

c.       Watak yaiku watake paraga siji lan sijine ing sajroning crita

d.      Alur yaiku lakune cerita utawa urut-urutane cerita

Alur kagolongake dadi 3 :

§  Maju utawa progresif, yen anggone cerita saka kaanan saiki nganti sateruse

§  Mundur utawa flashback, yen anggone cerita saka kaanan saiki terus ngandharake kaanan sing kepungkur

§  Campuran

Ing alur diandharake bab ngenalake para paraga, konflik/ prekarane para paraga lan kepriye para paraga ngrampungake prakarane.

e.       Latar utawa setting yaiku perangan kang nerangake papan uatawa wektu kelakone   kedadeyan ing crita iku

f.       Sudut pandang yaiku kalungguhane pangripta ing sajroning crita

g.      Gaya bahasa utawa lelewaning basa yaiku basa sing digunakake pangripta ing sajroning cerita

h.      Amanat utawa pesan yaiku pesen sing arep di aturake dening pangripta marang pamaos, utawa pesen apa sing sinandhi ing crita iku

i.        Sinopsis utawa ringkesane crita

B.     Unsur Ekstrinsik

a.       Faktor agama

b.      Faktor ekonomi

c.       Faktor pendidikan

d.      Faktor sosial

e.       Faktor budaya

C.    Cerita Nonfiksi

a.    Hikayat

Hikayat yaiku cerita bab lelakon paragane

Tuladha       : Hikayat Hang tuah, hikayat bahtiar lan sapanunggale..

b.    Babad

Babad yaiku crita sing ana bukti nyatane nanging uga ditambah crita sing ngayawara

Tuladha       :  babad tanah Jawi, babad mataram, babad kartasura lan sapanunggale

c.    Sejarah

Sejarah yaiku crita sing ana bukti nyatane

Tuladha: Sejarahe majapahit, sejarahe demak, sejarah kraton Yogyakarta lan sapanunggale

d.   Roman

Roman yaiku crita sing nggambarake uriping wong wiwit lahir nganti mati. Jinise roman warna warna, kayata roman adat, roman social, roman detektif lan sapanunggalane.

D.    Tuladha Novel (Serat Riyanta)

Serat Riyanta

Karya: R. B. Sulardi

Raden Ajeng Srini lan R. M. Riyanta iku padha-padha trahing ngaluhur ing Sala. Ibune R. M. Riyanta asmane R. Ayu Natasewaya. Cekaking crita R. M. Riyanta ngancik diwasa nanging durung gelem duwe bojo lan senengane dolan.

Sejatine R. M. Riyanta dudu bocah kang mursal, nanging ibunekwatir mengko selak nerak pagar ayu.Kabeh pituture ibune supaya kersa ora dolan, ora digugu. Sing Nyrateni R. M. Riyanta, putrane ponakan yaiku R. Ajeng Nesti.

Dhek nalika alun-alun lor ana maleman, R. M. Riyanta diajak kancane nonton. Tan ocapa ndilalah ana kobongan, nganti maleman meh bubar. Wong mlaku mulih padha salah tunjang.Nalika semana R. M. Riyanta ngadeg ing pinggir dalan ngenteni kancane. Dumadakan katendhang bocah wadon isih sumengit nangis kelangan wong tuwane. Saking welase bocahe ditulung, diajak ngombe ing restoran salore Kreteg Gantung, Pasar Gedhe.Bocahae ora gelem ngombe, ditakoni ora sumaur sajak isin.

Karo ngelapi eluhe bocah wadon kang sulistya ing werna mau tansah clengaran ngingeti dalan gedhe.R. M. Riyanta judheg.

Lagi ditinggal menyang kolah, R. A. Srini mencolot mlayoni andhonge ramane kang ngebel-ngebelsajak nggoleki putrane.

Tekan njero andhong megap-megap ing pangkone ibune. Ditakoni ora semaur apa-apa, kejaba mung kandha yen ditulungi wong lanang bagus, ning ora ngerti jenenge lan omahe. Umpama sesuk ketemu bocahe, dheweke ora pangling.

Kaya ngapa kagete bareng R. M. Riyanta nyengklak andhong sewan kersane arep ngoyak, nanging ora nggenah parane lan jarane nglemer banget. Nganti meh esuk ora ketemu. Tekan dalem wis meh subuh. Ing batin getun banget dene kok bisa kelangan lacak.Ibune duka banget, putrane dinengake.Pandakwane ibune R. M. Riyanta mesthi dolan kang ora teges. Ngerti yen ibune duka R. M. Riyanta ya mendel lan ngemong.

Ora kanyana sawijining dina ing wayah esuk R. A. Nestri kelangan Mas Riya. Katone R. M. Riyanta isih turu, jebul guling dikemuli.Jroning batin R. M. Riyanta kepengin lelana nggoleki bocah kang ditemu ana ing pasar malem.Pancen nyata sulistya ing werna.

Bocah loro, R. M. Riyanta lan R. A. Srini iki ketemu. Ketemune nalika R. A. Srini nengga gerahe ibune R. M. Riyanta.Nalika R. M. Riyanta mireng yen ibune gerah njur kondur. Mirengke saka ramane Srini, kan isih waris.

Bareng R. M. Riyanta mlebu kamare ibune, padha kagete R. M. Riyanta lan R. A. Srini jebul wis ketemu, yaiku nalika R. A. Srini ilang ditemu R. M. Riyanta. Wusanane genah-genahan lan dadi garwane.

(Kapethik saka Padha seneng Basa jawa)

KATRESNAN KANG ANGKER            (Suparto Brata)

Urip mawa katresnan iku angker, gawat, ngemu dosa, ora praktis, ngruntuhake bebrayan donya. Dhek biyen kene iki wong murka, marga urip nandhang katresnan. Saiki sakathahe katresnan marang wong liya-liya diilangi kabeh wae. Katresnan kita iki, anaku mung kowe, anamu mung aku.

Dheweke tresna marang kowe, tresna kang paling suci, tresnane seniman. Dheweke wani kurban apa wae kanggo mbelani kowe, kanggo kasenenganmu. Delengen tangane kang abang gluprut getih iku.Iku uga bukti katresnane.Tampanana.Yen ora, kowe deksiya, kowe nyiksa dheweke.

Kasugihan iku apa kanggo wong urip? Kasugihan iku mung bandha lair. Bandha batin kang marakake urip iki krasa seger, nuwuhake semangat, iku katresnan, tresna asmara. Tanpa kuwi urip iki dudu apa-apa, urip iki muspra!

Aku kudu nampani paukuman.Aku pasrah, mlebu bui salawase daklakoni. Nanging aku rumangsa menang bisa mungkasi reregeding donya lan katresnanku keetampan. Aku menang!